SC Jauer 1920 to pierwszy klub piłkarski w historii Jawora, który funkcjonował w czasach, kiedy nasze miasto znajdowało się w granicach Niemiec. Po zakończeniu działań wojennych związanych z II wojną światową. W okresie międzywojennym należał do Śląskiego Związku Piłki Nożnej i występował w legnickiej Gaulidze. Największym sukcesem SC Jauer 1920 było wygranie rozgrywek w okręgu legnickim i awans do mistrzostw Niemiec południowo-wschodnich.
Zanim przejdziemy do historii SC Jauer słowo o ówczesnej strukturze rozgrywek w Niemczech. Kluby rywalizowała o mistrzostwa w poszczególnych okręgach dolnośląskim (SC Jauer 1920), górnośląskim, łużyckim itd. W czasach II wojny światowej ligi w jakich rywalizowano okręgach w nazywano Gauligami (i siedziba okręgu np. Gauliga Liegnitz). Od sezonu 1933/1934 utworzone niższe ligi w poszczególnych okręgach i zespoły rywalizowały nie tylko o awans, ale też o utrzymanie. Zwycięzcy poszczególnych okręgów awansowali do mistrzostw Niemiec południowo-wschodnich, które były eliminacjami do szczebla centralnego. Do sezonu 1921/1922 mistrza regionu wyłaniano w systemie pucharowym, a później w mini lidze, gdzie każdy grał z każdym. W sezonie 1924/1925 dołączył nowy okręg - wałbrzyski i o prymat w południowo-wschodnich Niemczech rywalizowała sześć ekip. W następnym sezonie do stawki siedmiu drużyn dokoptowywano mistrza z poprzedniego sezonu. W tym przypadku była to Viktoria Forst. W sezonie 1926/1927 oprócz obrońcy tytułu do ligi przyłączono z nieznanych powdów Sportfreunde Breslau. W sezonie 1927/1928 po raz pierwszy przyłączono w-ce mistrz okręgu Cottbuser FV '98. Kolejne lata przyniosły kolejne modyfikacje rozgrywek. Oprócz obrońcy tytułu, mistrzów okręgów, cztery najsilniejsze okręgi mogły wystawić vice mistrzów. Przez to rozgrywano rundę wstępną, a następnie pięciu zwycięzców z każdej pary rywalizowało w systemie każdy z każdym. W następnych latach formuła znacząco się nie zmieniła, przynajmniej w Śląskim ZPN. Zmieniła się jedynie zasada awansujących z "okręgówek" i liczba drużyn. Natomiast podział na grupy w okręgach był bardzo często zmieniany. Niekiedy wszystkie zespoły grały "każdy z każdym" i był wyłaniany mistrz. Raz odbywało się to według rozmieszczenia geograficznego, a raz prawdopodobnie przez losowanie o czym świadczy fakt, że np. w sezonie 1922/1923 kluby z Legnicy były w różnych grupach. W przypadku, gdy w okręgu o awans rywalizowała duża ilość klubów to dzielona je na grupy, których nazwy zaczynał się od "Gau", a następnie było wpisywane miasto np. Gau Oppeln (Opole). W sezonie 1929/1930 drużyny, które awansowały ze swoich okręgów dzielono na dwie grupy. Kluby, które zajęły w nich pierwsze miejsca grały o prawo wejścia do dalszej fazy mistrzostw. Trzeba jeszcze odnotować, że niekiedy awanse nie były zawsze zbyt przejrzyste, co jest mało zrozumiałe i świadczy tylko o tym, iż niektóre kluby miał "plecy". Za zwycięstwo przyznawano dwa punkty, a za remis jeden. Ten system rozgrywek obowiązywał w Śląskim ZPN, a w pozostałych częściach ówczesnych Niemiec odbywało się to na różnych zasadach.
Jak sama nazwa wskazuje klub powstał w 1920 roku. Po raz pierwszy udział w mistrzostwach Niemiec wziął udział w sezonie 1921/1922. Już wtedy klub z Jawora był bliski awansu do dalszej fazy rozgrywek. Co prawda tabela Gauligi legnickiej (inaczej nazywanego okręgiem dolnośląskim) z tego sezonu jest niekompletna, ale można wywnioskować, iż na mecie rozgrywek SC Jauer zostało wyprzedzone FC Blitz 03 Liegnitz (Legnica). Jeszcze przed dwoma ostatnimi kolejkami "jaworzanie" z dorobkiem 20 punktów zajmowali pierwsze miejsce, ale FC Blitz 03 mające do rozegrania jeszcze trzy spotkania i 18 punktów wykorzystało potknięcia SC i awansowała dalej. Mimo to pierwszy sezon można było zaliczyć do udanych. Ciekawostką jest, że wszystkie pozostałe drużyny z jakimi SC Jauer 1920 rywalizowała w sezonie 1921/22 były z Legnicy...
W sezon 1922/1923 SC Jauer 1920 także był bliski awansu. Rozgrywki w legnickiej Gaulidze podzielono na dwie grupy - A i B. Klub z Jawora trafił do grupy z takimi drużynami jak FC Blitz 03 Liegnitz (Legnica, z tym klubem klub przegrał walkę o awans w poprzednim sezonie), Waldenburger SV 09, FC Sportfreunde 1920 Waldenburg (oba kluby z Wałbrzycha), SpVvg 1908 Reichenbach (Dzierżoniów) i SV Silesia Freiburg (Świebodzice). Zmagania w grupie A wygrał klub ATV Liegnitz, a w grupie B SC Jauer 1920. Te kluby wziełu dizał w "play-off". Można przypuszczać, że rywalizacja toczyła się do trzech zwycięstw. Pierwsze starcie dla jaworzan 1:0, ale już w drugim polegli przegrywając 1:5. W decydującym o awansie meczu 3:4 wygrało ATV i marzenia o udziale w Mistrzostwach Niemiec Płd.-Wsch. (inaczej mistrzostwach Śląska).
Po rozgrywkach w legnickiej Gaulidze zawodnicy, trenerzy, działacze, kibice SC Jawor 1920 mogli powiedzieć do trzech razy sztuka. Rozgrywki w Gaulidze legnickiej podzielono na trzy grupy po cztery zespoły. Był to podział geograficzny: w grupie A SC Jauer 1920, FC Blitz 03 Liegnitz, SpVgg 1896 Liegnitz i SpVgg Schutzpolizei Liegnitz. W grupie B były kluby z Wołowa, Sulechowa, Zielonej Góry i Nowej Soli, a w grupie C dwa kluby z Wałbrzycha oraz Dzierżoniowa i Świdnicy. W grupie A tryumfowało SC Jauer 1920 z dorobkiem 10 punktów (4 zwycięstwa i 2 remisy, bilans bramkowy 15:5). Za plecami drużyny z Jauer ze stratą dwóch oczek FC Blitz 03 Liegnitz co można było nazwać rewanżem za sezon 1921/22. Trzeci był SsVgg 1896 Liegnitz (4 pkt.), a ostatni klub policyjny z Legnicy SpVgg Schutzpolizei. W grupie B najlepsze okazało się DSC Neusalz (Nowa Sól), a w grupie C Waldenburger SV 09 (Wałbrzych). Nie wiadomo dlaczego SC Jauer 1920 o prawo gry w finale okręgu musiał walczyć z DSC Neusalz w dodatkowym meczu, a Waldenburger od razu miał miejsce zagwarantowane w finale. Sprawa jest o tyle dziwniejsza, iż spośród trójki najlepszych zespołów z każdej grupy, to właśnie jaworzanie mieli po fazie grupowej najwięcej punktów (10), Waldenburgr SV 09 9, a DSC Neusalz 7. To jednak w niczym nie przeszkodziło SC Jauer 1920. W "półfinale" pokonali DSC Neusalz 11:3, a w finale Waldenburger SV 09 4:0. Zdobyte mistrzostwo okręgu "Niederschleisen" było pierwszym i ostatnim jakie zdobyło SC Jauer 1920 w swojej historii i było największym sukcesem klubu. Zdobycie mistrzostwa przez kluby z Jawora była wówczas nie lada sensacją. SC Jauer 1920 za rywali miał Saganer SV 9 (Żagań), SC Vorwärts Gleiwitz (Gliwice), FC Viktoria 1901 Forst i Vereinigte Breslauer Sportfreunde (Wrocław). Ostatnie dwa zespoły były uważne za zdecydowanych faworytów i tak też było. Awans z kompletem ośmiu punktów Vereinigte Breslauer Sportfreunde, druga była Viktoria 1901 Forst, która okazała się tylko gorsza od "Przyjaciół Sportu" z Wrocławia. Na najniższym stopniu poidum z dwoma punktami uplasował się SC Jauer 1920 zdobywając goli 7, a tracąc 12. Po tyle samo "oczek" ugrały kluby z Żagania i Gliwic, ale Sport Club z Jauer miał lepszy bilans bramkowy. W przypadku, gdyby SC Jauer zdołało zająć pierwsze miejsce, zagrałoby w mistrzostwach Niemiec na szczeblu centralnym, a na tym etapie rozgrywek do Jawora zawitałaby drużyna HSV Hamburg.
Kolejne lata to wzloty i upadki ze wskazaniem na to drugie. W następnym sezonie, czyli 1924/1925 rozgrywki w okręgu dolnośląskim podzielono na dwie grupy A, B po siedem zespołów. Jaworzanie trafili do grupy B, a z a przeciwników mieli SV Silesia Freiburg (Świebodzice), Schweidnitzer FV 1911 (Świdnica), Waldenburger SV 09, SV Preußen Waldenburg-Altwasser (Wałbrzych), SpVgg 1908 Reichenbach (Dzierżoniów) i SVgg Schutzpolizei Liegnitz (Legnica). Ubiegłoroczny mistrz nie dość, że nie obronił tytułu to w swojej grupie zajął ostatnie siódme miejsce z sześcioma punktami na koncie w 12 meczach! Zmagania w grupie B wygrało SVgg Schutzpolizei Liegnitz, które o prawo gry w dalszej fazie musiało walczyć ze zwycięzcą grupy A - FV 1920 Züllichau (Sulechów). Lepsi okazali się jednak "policjanci" z Legnicy ogrywając FV 1920 0:1 i 0:2.
Sezon 1925/1926 to w wykonaniu SC Jauer 1920 rehabilitacja za poprzedni, niezbyt udany. W tym sezonie wszystkie 10 drużyn rywalizowało w jednej lidze: SC Jauer 1920, cztery drużyny z Legnicy - SpVgg 1896 Liegnitz, VfB Liegnitz, FC Blitz 03 Liegnitz, SVgg Schutzpolizei Liegnitz, a także SC Preußen 1911 Glogau (Głogów), Vereinigte Sportfreunde Preußen Wohlau (Wołów) oraz trzy z obecnego województwa lubuskiego - Vereinigte Grünberger Sportfreunde (Zielona Góra), DSC Neusalz (Nowa Sól) i FV 1920 Züllichau (Sulechów). Co prawda tabela z tamtego sezonu okręgu dolnośląskiego nie jest kompletna, ale możemy z całą pewnością stwierdzić, iż SC Jauer 1920 zdobyło tytuł vice mistrza ustępując tylko SpVgg 1896 Liegnitz.
W sezonie 1926/1927 zmagania w okręgu dolnośląskim postanowiono podzielić znów na dwie grupy A i B. Jaworzanie trafili do grupy A razem z Vereinigte Grünberger Sportfreunde (Zielona Góra), DSC Neusalz (Nowa Sól), VfB Liegnitz i FC Blitz 03 Liegnitz. Tutaj mieliśmy powtórkę sprzed dwóch lat, gdyż SC Jauer 1920 w swojej grupie zajęło ostatnie miejsce z trzema punktami i bilansem bramkowym 4-17. Awans z naszej grupy uzyskało VfB Liegnitz, które o prawo gry w mistrzostwach Niemiec Południowo-Wschodnich walczyło z głogowskim SC Preußen 1911. Legniczanie nie dali przeciwnikom żadnych szans wygrywając dwukrotnie - 0:9 i 2:6.
Wraz z początkiem ubiegłego sezonu klub pod względem uzyskiwanych wyników przeżywał chude lata. W sezonie 1927/1928 jaworzanie nieznacznie się poprawili. W stawce dziewięciu zespołów z ośmioma punktami zostali sklasyfikowani na siódmym miejscu. Jednakże tyle samo punktów zdobyły klubu SpVgg Blau-Weiß Züllichau i Vereinigte Sportfreunde Preußen Wohlau, które na dodatek miały lepszy stosunek strzelonych goli, a więc zadecydowało, że jaworzanie byli wyżej w tabeli? Najprawdopodobniej większa ilość zdobytych goli od rywali z Sulechowa i Wołowa bądź wzięto pod uwagę bezpośrednie spotkania pomiędzy tymi klubami. Ponadto piłkarze SC Jauer 1920 mogli się poszczycić większą ilością strzelonych bramek w porównaniu do vice mistrza okręgu dolnośląskiego - FC Blitz 03 Liegnitz, które zdołało 37 razy umieścić futbolówkę w siatce. Jaworzanom chluby nie przyniosła w tamtym sezonie gra w defensywie - w 16 meczach stracili 73 gole.
Następny sezon także nie napawał dumą. Wśród dziewięciu klubów, tylko ósme miejsce, dziewięć punktów i bilans bramkowy 36-39. Sport Club tym razem był lepszy tylko od SpVgg Blau-Weiß Züllichau, które zgromadziło o cztery punkty mniej. Awans do następnej rundy uzyskało VfB Liegnitz z przewagą ośmiu punktów nad drugim w tabeli FC Blitz 03 Liegnitz.
Sezon 1929/1930 przyniósł pewien progres w porównaniu do poprzednich trzech. Wśród ośmiu klubów, SC Jauer 1920 było piąte. W 14 meczach ugrali 12 punktów, zdobyli 40 goli, a dali sobie strzelić 42. Strata do zwycięzcy VfB Liegnitz, które obroniło tytuł, wyniosła 11 oczek. Legniczanie jednak tym razem nie tryumfowali tak przekonująco. Do samego końca czuli na plecach oddech SC Preußen 1921 Glogau, wyprzedzając głogowian tylko o punkt.
Przed sezonem 1930/1931 po raz pierwszy w mistrzostwach wystartował SC Schlesien Haynau, a tłumacząc na nasz język KS Śląsk Chojnów. Beniaminek zaliczył przyzwoity start w lidze finiszując tuż za podium. Jaworzanie osiem zespołów finiszowali jak szóści. Zdobyli tyle samo punktów co zielonogórski Vereinigte Grünberger Sportfreunde, ale z powodu gorszego bilansu bramkowego lub gorszego bilansu spotkań Sport Club Jauer uplasował się za nimi. Po tytuł najlepszej drużyny w okręgu dolnośląskim sięgnęło po raz trzeci z rzędu VfB Liegnitz, a za jego plecami SC Preußen 1911 Glogau, lecz teraz ze stratą trzech punktów.
W sezonie 1931/1932 piłkarze SC Jauer 1920 w końcu przełamali impas i znów zameldowali się na podium, na jego najniższym stopniu mając na koncie 17 punktów (bilans bramkowy 34-29). Lepsze okazało się tylko panujące w ostatnich czterech latach w naszym okręgu VfB Liegnitz (20 pkt.), a rugi ze stratą punktu do nich Vereinigte Grünberger Sportfreunde (Zielona Góra).
W sezonie 1932/1933 SC Jauer 1920 było po raz ostatni blisko zdobycia mistrza okręgu dolnośląskiego i ostatnia szansa przed reorganizacją rozgrywek. Po 16. kolejkach trzy zespoły - SC Jauer 1920, SC Schleisen Haynau i VfB Liegnitz miały po 19 punktów. O ile w przypadku, gdy dwa lub więcej klubów ma tyle samo punktów, a stawką nie jest awans to klasyfikuje się je według ilości zdobytych goli bądź bilansu, lecz w tym przypadku chodziło o tytuł mistrza okręgu oraz awans. Na marginesie dodajmy, że to jaworzanie mieli najlepszy bilans bramkowy z całej tej trójki. Aby wyłonić mistrza zdecydowano rozegrać dodatkowe miedzy tymi klubami, bez rewanżów. Żadnych szans rywalom nie dało VfB Liegnitz wygrywając z jaworzanami i chojnowianami, które po raz piąty z rzędy sięgnęło po mistrzostwo w okręgu dolnośląskim.
Przed sezonem 1933/1934 odbyła się reorganizacja rozgrywek. Utworzono ligi, w których rywalizowały wszystkie najlepsze drużyny z całego Śląskie Związku Piłki Nożnej. Liga nazywała się Gau Schleisen i ich zwycięzca awansował od razu do Mistrzostw Niemiec na szczeblu centralnym. Zapleczem dla tych rozgrywek były toczone w okręgach: dolnośląskim, śląskim, łużyckim itd. będące kopią dla lig z ubiegłych lat, w których grało SC Jauer 1920. O słabości okręgu dolnośląskiego niech świadczy fakt, że dopiero w sezonie 1938/1939 po raz pierwszy w rozgrywkach Gau Schleisen zagrał klub pochodzący z tego okręgu - VfB Liegnitz. Jaworzanom nigdy nie udało się awansować i nie było dane zagrać z najlepszymi na Śląsku. Niestety, nie wiemy jak radziło sobie SC Jauer 1920 od 1934 do roku 1943 z powodu braku danych. W gwoli ścisłości dodajmy, że przed sezonem 1941/1942 Gau Schleisen podzielono na dwie grupy: Niederschleisen (dolnośląska) i Oberschleisen (górnośląska). W sezonie 1943/1944 odbyła się ostatnia reorganizacja, będąca raczej wynikiem działań wojennych aniżeli decyzji centrali. Grupę dolnośląską (Gau Niederschleisen) utworzoną w 1941 roku rozbito na sześć grup, które skupiały się wokół większych ośrodków piłkasrkich np. Breslau (utworzono tam 2 grupy) czy Liegnitz. SC Jauer 1920 trafiło do Gau Liegnitz (ligi legnickiej), gdzie grało z klubami ze Szprotawy, Legnicy, Chojnowa i Głogowa. Brak jest pełnej tabeli. Do końca rozgrywek nie dotrwało SC Preußen Glogau. Rywalizację w lidze legnickiej wygrało WSV Liegnitz, ale w barażach o awans do dalszej fazy rozgrywek, o prawo gry o Mistrzostwo Dolnego Śląska, okazało się gorsze od STC Hirschberg (Jelenia Góra). To był ostatni sezon SC Jauer 1920, kiedy rywalizowało o mistrzostwo Niemiec. Ludzie już bardziej myśleli o tym by się ratować, by zabezpieczyć majątek aniżeli o rozrywce jaką była piłka nożna.
W tabeli wszech czasów niemieckiej piłki, SC Jauer 1920 zajmuje 565 miejsce na 734 sklasyfikowane drużyny. Mało kto wie, ale stadion do 1939 roku znajdował się tam, gdzie obecnie... ma swoją siedzibę straż pożarna, czyli przy ulicy Kościuszki. Stadion Miejski w parku został zbudowany z inicjatywy przez ostatniego niemieckiego burmistrza Jawora - Tschaepe opisywanego jako młodego, ambitnego, wybranego z faszystowskiej partii NDSAP. Stadion oddano do użytku 29 maja 1939 roku.
Jako ciekawostkę warto przytoczyć, że w niemieckim Jauer gościł SK Rapid Wiedeń! Nie wiemy, kiedy to było, czy był to mecz o stawkę czy towarzyski. Jeśli było to starcie w mistrzostwach Niemiec, bądź walka o DFB Pokal (Puchar Niemiec) to odbyło się to w okresie pomiędzy 1938 (zagarnięcie przez Niemcy Austrii), a 1944 rokiem. Jak już wspomnieliśmy także, w 1924 roku może nie o krok, a o dwa SC Jauer było od starcia z HSV Hamburg.
Na koniec ciekawostka, która nie jest związana z piłką nożną, ale dotyczy sportu i warto o niej wspomnieć w kontekście jaworskiego sportu. Niemieccy pływacy do Igrzysk Olimpijskich w 1936 roku w Berlinie przygotowywali się na Basenie Miejskim w naszym parku! Na olimpiadzie, po przygotowaniach w Jaworze, Niemcy w pływaniu zdobyli cztery medale - 3 srebrne i 1 brązowy. Było to w konkurencjach:
200 metrów stylem klasycznym mężczyzn - Erwin Sietas (srebro)
100 metrów stylem dowolnym kobiet - Gisela Arendt (brąz)
200 mterów stylem klasycznym kobiet - Marta Genenger (srebro)
sztafeta 4 x 100 metrów kobiet - Ruth Halbsguth, Leni Lohmar, Ingeborg Schmitz, Gisela Arendt.
źródła:
Wikipedia
JaworskieOpowiesci.blogspot.com
własne